طرز تهیه 10 نوع غذا با دستگاه سرخ کن بدون روغن

تهیه غذا با دستگاه سرخ کن بدون روغن و کم روغن جز پرطرفدارترین دستگاه های تهیه غذا به حساب می‌آیند که به وسیله آن می‌توانید انواع مواد غذایی خوشمزه را با کمک انواع گوشت، سبزیجات و سیب زمینی آماده کنید. زیرا سرخ کن‌ها نوعی اجاق گاز هستند که به صورت تقویت شده در ابعاد جمع و جور می‌باشند.

مهمترین فاکتور آن هم ایمنی بالا در پخت و پز بوده و برای اطرافیان خطری را به همراه ندارد. البته بهتر است محل قرارگیری آن به دور از پرده و وسایل آتش زا باشد. ساختار تشکیل دهنده دستگاه سرخ کن به گونه‌ای می‌باشد که مکانیزم تولید گرما و پخش هوای گرم به کمک فن در قسمت بالای دستگاه بوده تا از سرخ شدن فقط قسمت زیرین مواد غذایی جلوگیری کند. زیرا انتشار هوای گرم به صورت کاملا یکنواخت از سوختن مواد غذایی جلوگیری کرده و تمامی سطوح مواد غذایی را به طور یکنواخت برشته می‌کند.

در ادامه به طرز تهیه غذا با دستگاه سرخ کن میپردازیم. برای بررسی مطالب بیشتر میتوانید به بلاگ انتخاب سنتر مراجعه کنید.

انواع غذا با دستگاه سرخ کن

درست کردن چندین نوع غذا با سرخ کن واقعا امکان پذیر بوده و برای هر نوع تهیه مواد غذایی به مقدار متغیر روغن احتیاج خواهید داشت. اگر از سرخ کن بدون روغن استفاده نمایید که اصلا نیازی به روغن نمی‌باشد. زیرا در این دستگاه‌ها به کمک فن و هوا، مواد غذایی برشته می‌شود.

همبرگر با دستگاه سرخ کن

اگر می‌خواهید به مانند فست فودها بهترین نوع همبرگر با حفظ مزه، طعم و بوی دلخواه را تجربه کنید قطعا دستگاه سرخ کن بهترین انتخاب می‌باشد. با کمک این دستگاه برقی می‌توانید فقط بین 10 تا 15 دقیقه همبرگرهای خوشمزه و خوش طعم را آماده کنید. برای انجام این کار باید دما را در حد متوسط تنظیم کرده و سبد را از دستگاه خارج نموده و به اندازه گنجایش موجود، همبرگرها را درون آن بریزید.

برای عملیات پخت و پز نیاز به روغن نمی‌باشد، زیرا خود همبرگر دارای روغن بوده و در صورت نیاز فقط کمی روغن بر روی آن اسپری کنید که چندان نیاز نیست. اگر دستگاه شما از نوع بدون روغن است، قابلیت داغ شدن محفظه با سرعت بالاتری انجام می‌شود و فقط کافی است درب سرخ کن را بسته و اجازه دهید که کاملا سرخ و برشته شود.

نکته مهم دیگری که باید توجه داشته باشید این است که اگر قصد تهیه چیزبرگر را دارید اصلا پنیر را در داخل سرخ کن قرار ندهید. زیرا پنیر به سرعت آب شده و احتمال سیاه شدن در آن زیاد است و در صورت سوختن بوی بدی به غذا می‌دهد. علاوه بر این کار شست و شو سبد را مشکل ساز می‌کند.

بهترین روش در تهیه چیزبرگر این است که پنیرها را بر روی نان ریخته و سپس برگرهای سرخ شده در دمای بالا توسط دستگاه سرخ کن را درون نان قرار دهید تا به کمک گرمای موجود بر روی برگر پنیرها آب شوند. به منظور حفظ طعم، برای همبرگرهای یخ زده باید ابتدا آن را به کمک دمای ملایم یخ زدایی کرده و سپس آن را سرخ کنید.

سیب زمینی سرخ شده توسط دستگاه سرخ کن

برای تهیه سیب زمینی سرخ شده که غذای محبوب تمام ایرانی ها و حتی خارجی ها می‌باشد، فقط در عرض مدت زمان کوتاهی این کار انجام می‌شود. اگر سرخ کن بدون روغن در اختیار داشته باشید، بدون استفاده از روغن می‌توانید تمامی سیب زمینی های خلال شده را کاملا برشته کنید.

به همین منظور باید درب دستگاه سرخ کن را باز کرده و سبد را بیرون بکشید و سپس سیب زمینی‌های خلال شده رو درون سبد ریخته و بر روی آن نمک و انواع ادویه های خوشمزه را اضافه کنید. برای طعم بهتر آن می‌توانید مقداری روغن زیتون هم به آن اضافه کرده و در دمای بالا قرار دهید تا خوب سیب زمینی‌ها برشته شوند. زیرا در دمای بالا و حدود 400 درجه فارنهایت لبه ها و درون سیب زمینی ترد شده و با کمک یک چنگال می توانید میزان پخت را ببینید.

برای اینکه تمامی قسمت‌های مختلف سیب زمین برشته شود بعد از 7 دقیقه آن را بهم زده و پشت رو کنید. مدت زمان برشته سازی سیب زمانی در دمای 400 درجه فارنهایت 14 دقیقه می‌باشد. البته گنجایش کار و نوع دستگاه سرخ کن در زمان پخت تاثیر گذار است. اگر سرخ کن های پیشرفته تر را خریداری نمایید در برنامه های پیش فرض خود زمان و دمای لازم را برای آماده سازی 1 کیلوگرم سیب زمینی در اختیارتان قرار می‌دهد.

گرم کردن باقیمانده غذا

با کمک دستگاه سرخ کن ها و قرار دادن دمای پایین تر می‌توانید مواد باقیمانده غذا را مجدد گرم کنید. این ویژگی بسیار کاربردی بوده و با سرعت بسیار بالایی انجام می‌گیرد. برای انجام این کار فقط باید دما را به اندازه 30 درجه کمتر از حد تهیه همان غذا برای دستگاه بارگذاری کنید. در ادامه چندین مثال آورده شده است تا درک درستی از این ویژگی داشته باشید.

برای گرم کردن مجدد پیتزا باید دما را 320 درجه فارنهاین انتخاب کرده و اجازه دهید به مدت 3 تا 5 دقیقه خوب گرم شود. این میزان دما حدود 30 درجه کمتر از تهیه خود پیتزا در سرخ کن است. نکته مهم دیگری که باید به آن توج کنید این است که بهتر است لایه های پیتزا روی هم قرار نگیرد و همگی را به صورت تک لایه بر روی سبد قرار دهید. زیرا پوسته ضخیم تر پیتزا دیرتر گرم می شود و قرار دادن آن روی هم، میزان گرم شدن لایه های مختلف را کمتر می کند.

بال مرغ با دستگاه سرخ کن

بال مرغ غذای بسیار لذیذی است که اکثرا در هنگام گشت و گذار صرف می‌شود. سرخ کن دستگاهی است که قادر است انواع مواد غذایی منجمد را به خصوص در زمانی که تایم برای پخت و پز کوتاه است آماده کند. برای سرخ کردن بال مرغ فقط کافی است دستگاه را روشن کرده و به مدت 5 دقیقه در دمای 400 درجه فارنهایت قرار دهید.

سپس بال مرغ را از فریزر خارج کرده و آن را یخ زدایی کنید. سپس آب موجود بر روی بال را گرفته و با کمک دستمال خوب خشک کنید. در مرحله بعدی به صورت یک لایه، بال های مرغ را درون سبد قرار داده و برای خوش رنگ شدن آن می‌توانید بر روی آن روغن زیتون و زعفران اضافه کنید. سپس به مدت 8 الی 10 دقیقه آن را تحت دمای 400 درجه قرار دهید.

سپس با کمک همزن بال ها را برگردانده و دوباره به همین میزان دما و تایم بدهید تا طرف مقابل بال کاملا برشته شود. البته برخی از دستگاه سرخ کن ها به دلیل انتشار هوای گرم به تمامی قسمت های مختلف بال مرغ، بدون همزدن کار برشته سازی را انجام می‌دهند. به همین راحتی می‌توانید بال مرغ را سرخ کرده و از خوردن آن لذت ببرید.

بیکن ترد با دستگاه سرخ کن

آماده سازی و سرخ کردن بیکن ترد با سرخ کن به بهترین نحو انجام می‌شود و دارای مزیت‌های زیادی هم می‌باشد. اول اینکه از پاشیده شدن چربی به اطراف جلوگیری شده و روغن موجود در آن به داخل کشو دستگاه ریخته می‌شود. علاوه بر این سرعت سرخ شدن آن از فر بسیار بالاتر است. کافی است بیکن را به صورت یک لایه بر روی سبد قرار داده و 8 دقیقه با دما 400 درجه فارنهایت به ان زمان دهید تا خوب ترد شود.

درست کردن استیک

تهیه استیک به کمک سرخ کن بسیار ساده بوده و می‌توانید این غذای خوشمزه خارجی را در عرض مدت زمان اندکی با کیفیت بسیار عالی آماده کنید. برای تهیه این غذا بهتر است ابتدا گوشت استیک را به مدت 30 دقیقه در محیط باز قرار داده تا به دمای اتاق برسد. برای مزه دار کردن آن می‌توانید به سراسر گوشت روغن زیتون زده و دو طرف آن را سیر و فلفل بزنید.

سپس دستگاه سرخ کن را به مدت 5 دقیقه در دمای 400 درجه قرار داده تا به خوبی داغ شود. استیک‌های مزه دار شده را به صورت ورقه‌ای یک لا در سبد محفظه قرار داده و سپس آن را به مدت 6 دقیقه در دمای 400 درجه فارنهایت قرار دهید. سپس آن را پشت رو کرده و به مدت 8 دقیقه دیگر درهمان دما به حال خود رها کنید. برای آبدار شدن و یا خشک شدن استیک می‌توانید مدت زمان آن را به دلخواه خود تنظیم نمایید.

تهیه و سرخ کردن مرغ

مهمترین عملکرد در درست کردن مرغ به کمک دستگاه سرخ کن، حفظ رطوبت داخلی مواد غذایی در عین ترد شدن روی آن می‌باشد. به کمک سرخ کن می‌توانید سینه مرغ را به خوبی برشته کرده و از بافت نرم داخل آن لذت ببرید. زیرا سینه مرغ در حالت عادی پس از سرخ شدن بافت خشک پیدا می‌کند. اما با دستگاه سرخ کن بسیار لذیذ است. حتی می‌توانید ران مرغ هم به کمک سرخ کن درست کرده و از خوردن آن لذت ببرید.

تهیه چیپس

بله دقیقا با دستگاه سرخ کن می‌توانید چیپس هم درست کنید. تهیه چیپس بسیار ساده بوده و با چند دقیقه کوتاه آماده صرف کردن می‌شود. برای انجام این کار باید ابتدا 5 دقیقه سرخ کن را در دمای 360 درجه قرار دهید تا محفظه کاملا برای پخت آماده شود. سپس هر نوع مواد غذایی از جمله سیب زمینی را به صورت ورقه‌ای برش زده و آن را به مدت 15 دقیقه در آب سرد قرار دهید.

بعد در مرحله بعدی آب آن را خالی کرده و باقی ورقه‌های سیب زمینی را بر روی پارچه بگذارید تا کاملا خشک شود. سپس بر روی آن نمک و ادویه های مخصوص را پاشیده و آن را به صورت یک لایه در سبد بگذارید. در همان دما قبلی حدود 15 تا 17 دقیقه در سرخ کن قرار داده و در ر 5 دقیقه آن را هم بزنید ت به طور یکنواخت سرخ شده و چیپس خوشمزه ای را تولید کند.

تخم مرغ آب پز

شاید پیش خود فکر کنید که عملا این کار امکان پذیر نباشد. ولی باید بگوییم که دقیقا با کمک سرخ کن می‌توانید بدون حتی داشتن یک قطره ناچیز از آب تخم مرغ خود را آبپز و میل کنید. فقط باید مدت زمان مناسب را تنظیم کرده و سپس تخم مرغ را متناسب با دستور العمل پخت که در برخی از سرخ کن ها داده شده است به دستگاه بدهید.

پیاز سوخاری

امروزه در بسیاری از رستوران های بزرگ به منظور تزئین مواد غذایی و زیباتر شدن غذا برای جلب توجه مشتریان از پیازهای سوخاری حلقوی استفاده می‌شود. زیرا هم شکل زیبایی داشته و هم طعم فوق العاده‌ای را به غذا می‌دهد. از این رو استفاده از پیاز سخاری در مواد غذایی زیاد شده و اکثر خانوم های خانه دار در غذاهای خود از پیاز سرخ شده استفاده می کنند.

تهیه آن به وسیله ماهیتابه بسیار سخت بوده و بافت تردی را ایجاد نمی‌کند. زیرا مصرف روغن در ماهیتابه بسیار زیاد بوده و عملا پیاز سوخاری ایجاد نمی‌شود. اگر در این زمینه تخصص هم داشته باشید، پیاز حالت رستورانی به خود نخواهد گرفت. اما با کمک سرخ کن و با روغن کم می‌توانید انواع پیازها را به صورت حلقوی سخاری و ترد کنید. تهیه آن هم ساده بوده و فقط کافی است 3 تا 5 دقیقه در دمای 360 درجه قرار گیرد.

تهیه کوکی شکلاتی با دستگاه سرخ کن

یک ماده غذایی بسیار مقوی و بدون روغن بوده که به کمک سرخ کن بدون روغن به طرز ساده ای آماده می‌شود. فقط کافی است مواد را آماده کرده و به شکل دایره ای در آورده و آن را به صورت یک لایه درون سبد بچینید. سپس با اسپری کردن کمی روغن بر روی آن درون سرخ کن قرار دهید. به همین راحتی می‌توانید بهترین کوکی خانگی از نوع شکلاتی را آماده کرده و صرف کنید.

چکیده

همانطور که مطالعه کردید شما میتوانید غذاها و خوراکی های متنوعی با استفاده از دستگاه سرخ کن درست کنید این دستگاه ها میتوانند غذاهای متنوعی را به بهترین شکل بپزند و بدون سوختگی یا خامی قسمتی از غذا به شما تحویل دهند.

در ادامه به بررسی تاریخچه و آداب رسوم ارزشمند ترین شب سال برای ایرانیان را بررسی میکنیم. برای بررسی مطالب بیشتر میتوانید به بلاگ انتخاب سنتر ماجعه کنید.

شب یلدا چه شبی است؟

شب یلدا در واقع از زمان غروب آفتاب در آخرین روز پاییز یعنی ۳۰ آذر شروع می‌شود و با طلوع آفتاب در اولین روز زمستان یعنی اول دی به پایان می‌رسد. زمان شب یلدا به تاریخ میلادی برابر با شب ۲۱ دسامبر است که البته در سال‌های کبیسه به ۲۰ دسامبر تغییر می‌کند. برای مثال تاریخ شب یلدا از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ معادل ۲۱ دسامبر بود. ولی، در سال ۱۴۰۳ که کبیسه است، این شب معادل ۲۰ دسامبر ۲۰۲۴ است.

ریشه‌شناسی واژه یلدا و چله

یلدا یعنی چه؟

یلدا واژه‌ای سُریانی به معنای زایش و تولد است. سریانی زبانی بود که در میان مسیحیان رواج داشت. این معنا، از بررسی و تحقیق در واژه‌نامه‌ها و کتاب‌های تاریخی به دست آمده است. ابوریحان بیرونی، دانشمند همه فن حریف و تقویم‌شناس، از شب یلدا با نام میلاد اکبر یاد می‌کند و منظور از این نام را میلاد خورشید دانسته است. کتاب آثار الباقیه نوشته اوست. کتاب به عربی نوشته شده و در حال حاضر، چند ترجمه فارسی از آن منتشر می‌شود. ابوریحان در این کتاب گاه‌شماری و تقویم اقوام مختلف را بررسی کرده است. اگر علاقمند باشید می‌توانید مراسمات و جشن‌های اقوام باستان را در این کتاب مطالعه کنید.

دقیقا مشخص نیست که واژه یلدا چه زمان و چطور وارد زبان فارسی شده است. از تاریخ این‌طور بر‌می‌آید که مسیحیان اولیه که در روم زندگی سختی داشتند و عده‌ای از آنان به ایران مهاجرت می‌کنند. به علت نزدیکی فرهنگی، این واژه سریانی به فارسی راه پیدا می‌کند.

شب چله یعنی چه؟

شب چله در حقیقت همان شب یلدا است. چون از فردای این شب، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود به آن شب چله می‌گویند.

ایرانیان در زمان‌های قدیم، یک نوع تقویم کلی نگر هم داشتند. این تقویم بیشتر در کار‌های کشاورزی و دامپروری کاربرد داشت. آن‌ها دو موقع از سال را به نام چله می‌شناختند. چله تابستان که از تیر شروع می‌شد و چله زمستان که از دی‌ماه. چله‌ها هر کدام به دو دوره تقسیم می‌شدند؛ چله بزرگ و چله کوچک. چهل روز ابتدایی را چله بزرگ و بیست روزِ بعد را چله کوچک می‌نامیدند.

چله بزرگ زمستان که درست بعد از شب یلدا آغاز می‌شود؛ شروع زمستان است و شدت سرما در آن بیشتر است. چله بزرگ تا دهم بهمن طول می‌کشد. پس از آن، چله کوچک شروع و تا اول اسفند ادامه دارد. شدت سرما در چله کوچک کمتر است و آسیب کمتری هم می‌رساند. چهار روز پایان چله بزرگ، و چهار روز آغاز چله کوچک را، چهار چهار می‌گویند که نهایت شدت سرما در این مدت اتفاق می‌افتد.

تاریخچه‌ی شب یلدا

تاریخچه‌ی شب یلدا به گذشته‌های بسیار دور بر‌می‌گردد. اما قدمت دقیقش مشخص نیست. برخی باستان‌شناسان، تاریخ شب یلدا را هفت هزار ساله می‌دانند. آن‌ها به ظروف سفالی دوره پیش از تاریخ، استناد می‌کنند. این ظروف دارای نقوش حیوانیِ ماه‌های ایرانی، مانند قوچ و عقرب هستند. البته این نقوشِ در کتیبه‌ها و یافته‌های باستان‌شناسی کمیاب‌اند. اما باستان‌شناسان معتقدند، می‌شود آیین مربوط به شب یلدا را تا هفت هزار سال قبل، ردیابی کرد.

با همه‌ی این‌ها آنچه به‌عنوان شب یلدا رسمیت یافته، به حدود ۵۰۰ سال، قبل از میلاد برمی‌گردد. یلدا در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان، وارد شده است. تقویمی که برگرفته از گاه‌شماری بابلی‌ها و مصری‌ها ست.

دلایل برپایی جشن شب یلدا

باور‌های کهن ایرانی بر اساس اسطوره‌ها و شناخت رویداد‌های کیهانی شکل گرفته است. روایت‌های مختلفی از علت برگزاری جشن یلدا وجود دارد.

روایت اول؛ پیروزی روشنایی و نور بر ظلمت و تاریکی

یکی از این روایت‌ها در مورد شب یلدا به پیروزی نور بر ظلمت مربوط است. در روزگاران باستان، زندگی‌ مردم بر پایه کشاورزی و دامپروری بود و تأثیرات آب و هوا برایشان بسیار مهم محسوب می‌شد. مردم با مشاهده و تجربه، تغییرات مداوم شب و روز و فصل‌ها را درک کرده بودند. بشرِ همیشه کنجکاو هم پس از کشف چگونگیِ وقوع یک رویداد، به دنبال فلسفه و چرایی آن‌ها می‌گردد.

آن‌ها تأثیر نور و تاریکی و گرما و سرما را بر زندگی‌شان می‌دیدند. از تأثیراتی که می‌گرفتند به این نتیجه رسیده بودند که نور، روز و خورشید، نماد آفریدگار و نیکی ست. در مقابلِ آن، شب و سرما نشانه‌های اهریمن و پلیدی.

آن‌ها از این مشاهدات، به این باور رسیده بودند که شب و روز، و روشنایی و تاریکی، در یک جدال همیشگی به سر می‌برند. روز‌های بلندتر، نشانه پیروزی روشنایی، و روز‌های کوتاه‌تر نشانه‌ غلبه تاریکی بود.

به این ترتیب آن‌ها آخرین روز پاییز که بلندترین شب سال است، جشن می‌گرفتند. چرا که فردای آن، روز‌ها کم‌کم طولانی‌تر شده و آفریدگار بر اهریمن نور بر تاریکی پیروز می‌شود.

روایت دوم: شب تولد مهر و میترا (خورشید) و آغاز خلقت

آیین مهر یا میترائیسم در ایران قبل از دین زرتشتی رواج داشت. این آیین برپایه پرستش میترا (مهر) قرار گرفته بود. میترا از ایزدان هند و ایرانی است. او از یک طرف نماینده عشق و محبت است و از طرفی واسطه‌ی بستن پیمان‌هاست. او عهد نگهداشتن و راستگویی را نمایندگی می‌کند. مهر همچنین داورِ میان جنگاوران بوده و دروغگویان و عهد‌شکنان را مجازات می‌کند. نماد این ایزد حلقه‌ است. برخی ادعا می‌کنند، پیشینه حلقه ازدواج به همین اسطوره می‌رسد. خورشید هم نماد ظاهری میترا ست.

مهرپرستان شب یلدا را شب تولد میترا (ایزد مهر) می‌دانستد. اینگونه که در شبی دراز و سرد، ایزد مهر در یک غار گود و کم ارتفاع ظهور می‌کند و خورشید را به ارمغان می‌آورد.

در روایتی دیگر، در این شب میترا به جهان بازمی‌گردد. او ساعات روز را طولانی می‌کند؛ در نتیجه برتری خورشید پدیدار می‌شود.

بعضی بررسی‌ها هم به این نتیجه رسیده‌اند که در شب یلدا پیامبری متولد می‌شود. این تولد در سال ۵۱ پادشاهی اشکانیان که برابر با سال ۱۹۶ میلادی ست اتفاق می‌افتد. پیامبری شب هنگام در دریا زاده می‌شود که او را دو دلفین از آب بیرون می‌آورند. در آیین مهر آب اهمیت ویژه‌ای داشته است.

درباره‌ی نام ماه‌های آذر و دی این‌طور می‌گویند: «آذر (عنصرِ آتش)، ایزد یا فرشته مینویی را نمایندگی می‌کند. این ایزد در سنت زرتشتی و مهرپرستی مقدس و مهم محسوب می‌شده. آتشِ مقدس در آتشکده‌ها، جلوه همین ایزد است. در مقابل، دی‌ که آغاز زمستان است، پلید و اهریمنی محسوب می‌شده. دی در اصل همان دیو است که نام آن بر سردترین ماه زمستان گذاشته شده. بنابراین آذر نماد اهورامزدا و دی نماد اهریمن است. تقابل میان آتش، نور و تقدس با تاریکی و سرما و پلیدی».

برخی هم بر این باورند که نام ماه دی از آیین میترایی آمده است و به معنای دادار و خداوند است. چرا که با شروع دی میترا بر اهریمن غلبه می‌کند.

در نگاه اول این‌ٰطور به نظر می‌رسد که شب زایش مهر، باید در ماه مهر باشد؛ یا در آفتابی‌ترین روز‌های سال! درست است که در آغاز سردترین روز‌های سال قرار داریم اما منطق پشت این اسطوره آن را باورپذیر می‌کند. همان طولانی‌تر شدن روزها و کوتاه شدن شب‌ها نشان از تولد دوباره خورشید دارد.

آداب و رسوم مهرپرستی، پس از رایج شدن دین زرتشتی از بین نرفت بلکه جزئی از مراسم آن‌ها شد. زرتشت، خدای بزرگ را اهورا مزدا نامید و ایزدان را به دو دسته اهورایی و دیوانی تقسیم کرد. یکی از این ایزدانِ اهورایی، مهر (خورشید) بود. مهر از ایزدانِ نیک است و بخشی از اوستا به نام او (مهر یشت) ست. در مهر یشت آمده است:
«مهر از آسمان با هزاران چشم بر ایرانی می‌نگرد تا او دروغی نگوید.»

بررسی شب یلدا در کتاب‌های تاریخی

ابوریحان بیرونی دانشمند قرن چهارم هجری شمسی در آثار الباقیه در مورد شب یلدا می‌گوید: «و نام این روز میلاد اکبر است و مقصود از آن، انقلاب شَتوی (زمستانی) است. گویند در این روز، نور از حد نقصان به حد زیادت خارج می‌شود و آدمیان به نَشو و نما آغاز می‌کنند و پری‌ها (دیوها) به ذَبول و فنا روی می‌آورند.»

این جشن را، یعنی روز اول دی‌ماه را، نود روز هم می‌گویند؛ چون میان آن تا نوروز درست نود روز فاصله است. دی‌ماه و آن را خور ماه هم می‌گویند. نخستین روز آن خرم روز (خُره روز) است و این روز و این ماه هر دو به نام خدای بزرگ است.

بنا بر شواهد انتخاب این تاریخ کنونی به‌عنوان میلاد مسیح در قرن‌های بعد‌تر اتفاق افتاده و طبق نقل ابوریحان بیرونی منظور از میلاد و یلدا به تولد خورشید است.

همچنین ابوریحان بیرونی در کتاب قانون مسعودی ذکر کرده است: «اولین روز از دی‌ماه را خرم روز یا خُره روز می‌نامند. خور روز یعنی روز خورشید؛ روز تولد خورشید که شکست ناپذیر است. این روز منتسب به اهورامزدا است و یکی از روزهای چهارگانه جشن‌های دیگان (هم نام شدن روز و ماه) است.»

بنا به روایت ابوریحان بیرونی، تقویم کهن سیستانی، از آغاز زمستان شروع می‌شده. جالب این که ماه آغازین آن کریست نام داشته که شباهت زیادی با Christ که در انگلیسی به معنای مسیح است دارد.

محمدحسین خلف تبریزی مؤلف واژه‌نامه برهان قاطع است. این واژه‌نامه در سال ۱۰۳۰ هجری شمسی نوشته شده و یلدا را این‌طور معنی کرده: «یلدا، شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدْی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب‌ها است در تمام سال؛ در آن شب یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک است. بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است.»

این رسم بنابر مدارک رومی، در ایران باستان چنین برگزار می‌شده که پیران و پاکان به تپه‌ای رفته، با لباسی نو و مراسمی ویژه از آسمان می‌خواستند که آن رهبر بزرگ را برای رستگاری آدمیان بفرستد؛ باور داشتند که نشانه‌های زایش آن ناجی، ستاره‌ای است که بالای کوهی به نام کوه فیروزی که درخت بسیار زیبایی داشته است (سرو یا کاج) پدیدار خواهد شد و موبد بزرگ برای همین نیایش می‌خوانده که قسمتی از آن در «بهمن یشت» مانده است: «آن شب که سرورم ظهور کند، نشانه‌ای از ملک آید، ستاره‌ای از آسمان ببارد، همان‌گونه که رهبرم از راه برسد و ستاره‌اش نشان نماید.»

آداب و رسوم شب یلدا چیست؟

آتش

قدیم دور کرسی می‌نشستند. قبل‌تر از آن دور آتش جمع می‌شدند و الان بخاری‌ها مجلس را گرم ‌می‌کنند. آتش در گذشته نماد خورشید بود و برپا کردن آتش به خاطر پاسداشتش انجام می‌شده است. البته برخی هم عقیده دارند که آتش را برای برطرف کردن نحسی اهریمن و تاریکی روشن می‌کردند. وظیفه این آتش از بین بردن و فراری دادن تاریکی و نیروهای اهریمنی بوده است.

مثل‌گویی یا قصه‌خوانی در شب یلدا

مثل‌گویی که نوعی شعرخوانی و داستان‌خوانی است در قدیم اجرا می‌شده‌. به این صورت که خانواده‌ها در این شب گرد هم می‌آمدند و پیرترها برای همه قصه تعریف می‌کردند.

مثل قصه‌های کوچک و داستان‌های غیر واقعی اند. بیشتر قهرمان‌های آن جانوران، دیوان و پریان هستند و برای سرگرمی و خوشایند کودکان گفته و یا نوشته می‌شوند.

در هر نقطه‌ای از کشور قصه‌های مربوط به فرهنگ خودشان رواج بیشتری دارد. مثلا آذربایجانی‌ها قصه حسین کرد شبستری می‌خوانند و خراسانی‌ها بیشتر از داستان‌های شاهنامه داستان سرایی می‌کنند.

فال حافظ در شب یلدا

معمولا در شب‌های یلدا بزرگ فامیل به دیوان حافظ تفالی می‌زند. گرفتن فال حافظ شب یلدا به این ترتیب است که مخاطب فال نیت کرده و بزرگ مجلس این جمله یا شبیه به این را می‌گوید: «ای حافظ شیرازی، تو کاشف هر رازی، من طالب یک فالم، بر من نظر اندازی…»

بعد لای دیوان را باز می‌کند. غزل بالای سمت راست، جواب تفال است. اگر وسط غزل باشد، فال از ابتدای غزل که در صفحه پشت است، خوانده می‌شود. سه بیت از غزل بعدی هم شاهد فال خواهد بود. بعد از خواندن غزل، فال را تفسیر می‌کند. اگر محتوای شعر مثبت باشد فال را خوب و اگر نباشد آن را بد می‌دانند. از آنجا که عمده غزلیات حافظ محتوایی عرفانی، عاشقانه و امیدوارکننده دارد، فال‌ها معمولا روحیه بخشند.

شاهنامه خوانی در شب یلدا

جزء جدایی‌ناپذیر دیگر شب یلدا، شاهنامه‌خوانی است. این رسم از دیرباز در ایران رایج بوده. جذابیت شاهنامه‌خوانی به شیوه‌ی نقالی چند برابر می‌شود. متأسفانه این رسم نقالی در حال نابودی ست. باید خیلی خوش شانس باشید که در خانواده‌تان چنین فردی داشته باشید.

سفره شب یلدا

از جذاب‌ترین آیین‌های شب یلدا یا شب چله، سفره شب یلدا و خوردنی‌های آن است. وسایل شب یلدا شامل میوه‌های مخصوص، دسرهای شب یلدا، آجیل مخصوص و دیگر تنقلات است. در شب چله در دوران قدیم، سفره‌ای به نام میَزد پهن می‌کردند. آن‌‌ها میوه‌های تر و خشک، آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان لُرک بر سفره می‌گذاشتند. لرک از اجزای اصلی این سفره بود و در واقع ولیمه این جشن به حساب می‌آمد. از اجزای دیگر این سفره آتشدان، عطردان، بخوردان و بَرسَم را می‌توان نام برد. بَرسَم وسیله‌ای برای دعا‌خوانی ست که از جنس شاخه گیاهی خاص و یا فلزِ برنج و نقره ساخته می‌شود.

هدیه شب یلدا

یکی دیگر از آداب رسوم شب یلدا هدیه دادن به عزیزان هست. هدیه شب یلدا معمولا توسط بزرگتر ها به کوچکترها داده میشود و یا برای تازه عروسان کادوهای متنوعی میبرند. اما امروزه همه از کوچکتر تا بزگتر میتوانند به همدیکه هدیه خاصی در نظر بگیرند.

چکیده

شب چله بلند ترین شب سال، شبی که سرمای زمستان را بر روی خاک می نشاند، با خاص ترین آداب رسوم خوشی و سرزندگی را به دنیا میخشد. بما چه که فقط یک دقیقه از شب های دیگر بلند تر است، مهم دور هم بودن با عزیزان و قدری فراموشی غم و غصه های طول سال است! شب چله خوبی داشته باشید.

لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است. چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است و برای شرایط فعلی تکنولوژی مورد نیاز و کاربردهای متنوع با هدف بهبود ابزارهای کاربردی می باشد. کتابهای زیادی در شصت و سه درصد گذشته، حال و آینده شناخت فراوان جامعه و متخصصان را می طلبد تا با نرم افزارها شناخت بیشتری را برای طراحان رایانه ای علی الخصوص طراحان خلاقی و فرهنگ پیشرو در زبان فارسی ایجاد کرد. در این صورت می توان امید داشت که تمام و دشواری موجود در ارائه راهکارها و شرایط سخت تایپ به پایان رسد وزمان مورد نیاز شامل حروفچینی دستاوردهای اصلی و جوابگوی سوالات پیوسته اهل دنیای موجود طراحی اساسا مورد استفاده قرار گیرد.